Uyanışın Bedeli

 

Size “Hangi ülkede yaşamak istersiniz?” diye sorsam, yanıtlarınız çeşitlilik gösterebilir. Ama tahmin ediyorum ki çok azınız “Burkina Faso” der. Oysa Afrika’nın en ilginç ülkelerinden biri. Orada halk ve yöneticiler, yaptıkları dönüşümlerle Fransız sömürüsüne baş kaldırıyor; emperyalizme karşı açık bir duruş sergiliyorlar. Bu devrimci eylem, sosyalist bir evreye yönelmiş durumda — ama henüz bu yönelimi açıkça kabul etmiyorlar.

Eğer Burkina Faso’da yaşasaydım, sosyalistim demekten çekinmezdim. Çünkü orada yaşananlar, ideolojiden çok vicdanla ilgili. Emperyalizmin gölgesinde yaşamak, eşitlik ve adalet talebini bir fikir olmaktan çıkarıp bir refleks haline getiriyor. Bu yüzden bazen bir kelime, bir duruşa dönüşür. “Sosyalistim” demek, bir etiket değil; bir coğrafyanın acısına verilen insani bir yanıt olabilir.

Sömürgecilik, sadece toprak değil; dil, kültür, üretim biçimi ve düşünceyi de işgal eder. Sosyalizm, bu işgale karşı halkın kendi sesini duyurma çabasıdır. Marx ve Lenin’e göre emperyalizm, kapitalizmin en ileri aşamasıdır. Bu yüzden sosyalizm, emperyalizme karşı doğal bir duruş sergiler: üretim araçlarının kamulaştırılması, halkın çıkarlarının öncelenmesi, dışa bağımlılığın reddi.

Burkina Faso’da bugün yaşananlar bu tanımla örtüşüyor. İbrahim Traoré liderliğindeki yeni yönelim, Fransa’ya karşı net bir duruş sergiliyor. Dış yardımlara mesafe, yerli üretimin teşviki, halkın katılımı… Bunlar klasik sosyalist ilkelerle örtüşüyor. Ama bu adımlar “sosyalizm” etiketiyle değil, “yerli kalkınma” ya da “halkın çıkarı” gibi daha nötr ifadelerle sunuluyor. Belki de bu, ideolojik yüklerden kaçınmak için bilinçli bir tercih.

Ben bir ideolog değilim. Eğitimini almadığım bir konuda “bu budur” demem. Ama bir şey hissediyorsam, onu söylemekten çekinmem. Dilin bir sömürü aracı olup olmadığını tartışırken bile, kesin hüküm vermektense sezgilerime güveniyorum. Çünkü bazen bir kelimenin yankısı, akademik tanımdan daha çok şey anlatır.

Burkina Faso’da eğitimde eşitlik, ekonomide bağımsızlık, kültürde yerli ses ön plana çıkıyor. Fransızca hâlâ kullanılıyor ama yerel diller de artık müfredatta yer buluyor. Tarih, sömürgeci bakıştan arındırılıyor. Gençler ve kadınlar karar alma süreçlerine katılıyor. Tüm bunlar sosyalizmin ruhunu taşıyor — belki farkında olmadan.

İçinde yaşadığımız coğrafyada emperyalizmin izleri hâlâ canlı: Filistin’de yurtlarından edilenler, açlıktan ölen çocuklar, suskun kadınlar… Bu acıların ortasında, Afrika’da bir ülke kendi sesini bulmaya çalışıyor. Burkina Faso’da yaşananlar, bir ütopya değil belki — ama bir ihtimal. Ve bu ihtimal, benim için umut içeriyor. Çünkü sahici direniş, sadece hayır demek değil; kendi dilini, tarihini, üretimini kurmak demek.

Bu anlamda Burkina Faso halkı ve yöneticilerine küçük bir hatırlatma yapmak ihtiyacı duyuyorum. Bugün benim de üzerinde yaşadığım bu topraklar emperyalistler tarafından işgal edilmişti. Halk yorgun, bezgin ve fakirdi. Ülkeyi yönetenler ise emperyalistlerle iş birliği içerisinde ülkenin talan edilmesine izin  veriyordu.

Mustafa Kemal Atatürk adında bir adam çıktı ve halkı, halkla birlikte bu anlamsızlığa karşı direnişe çağırdı.

Kurtuluş Savaşı emperyalizme karşı kazanılan ilk savaş olarak tarihteki yerini aldı. Kurulan Cumhuriyet rejiminde yapılan devrimlerle ülkenin çehresi değişti. Bugün geldiğimiz nokta ise bu tarihsel direnişin ruhundan oldukça uzak bir tablo sunuyor.Bu sebeple:

Tarihi bir bilgi yığını olarak değil, bir erken uyarı sistemi olarak okumak ve her seferinde "Bu söylem bana nereden tanıdık geliyor?" diye sormak, demokratik reflekslerimizi canlı tutmak için hayati önem taşıyor. Emperyalistler uyumaz, Burkina Faso halkı  ve yöneticileri de bir göz açık uyumalıdır.


Ben her zaman umut yoksa yaşamak anlamsız diyenlerdenim. Bu yüzden Burkina Faso’nun sessiz ama kararlı adımları, bana sadece politik değil, insani bir yankı sunuyor. Sahici sosyalizm, farkında olmadan yaşanandır — ve belki de en sahici umut, farkında olmadan büyüyendir.